sümerler
SÜMERLER
Mezopotamya'nın bilinen siyasi tarihi Sümerler ile başlamaktadır. Araştırmalar sümerlerin
mezopotamyanın yerli halkı olmadıgını göstermektedir. Çünkü M.Ö.5000yılına ait Orta
Asyadaki kalıntıların benzerlerine M.Ö 4000 yılına doğru Mezopotamya bölgesinde de
rastlanmaktadır.Ayrıca dil yapıları, örf ve adetleri, kullandıkları araç-gereçlerde de sümerler
in, Orta Asyadan geldiklerini göstermektedir.
Sümerlerde siyasi yapı olarak Site'de denilen şehir devletleri görülmüştür.Bu nedenle sümerler
döneminde Mezopotamyada siyasi birlik kurulamamıştır. Halk hürler, korunanlar ve köleler
olmak üzere üçe ayrılıyordu. Hürler bütün haklara sahip, korunanların hakları sınırlı ve
kölelerin hiç bir hakları yoktu. Sümerlerde daimi ordu yoktu, köleler dışında her erkek asker
sayılırdı.
Şehir devletlerinin başında Patesi veya Ensi denilen Rahip-krallar bulunmaktadır.Şehirler
Ziggurat adı verilen tapınakların etrafında kurulmuştur.Güçlü olan şehir devletlerinin
diğerine üstünlük kurmasıyla siyasi birlik sağlanmış ve mutlakiyetçi yönetimler kurulmuştur.
Kralların başlıca görevleri arasında ayinlerin idare edilmesi, adaletin sağlanması ve ordunun
yönetilmesi sayılabilir.Kralların yanında gerektiğinde toplantıya çağırılan danışma meclisleri
de vardır.
İlkçağ toplumları genel olarak çok tanrılı dinlere inanmışlardır.Bu anlayış Mezopotamya
bölgesinde de geçerlidir.Tanrılar güç ve kuvvetin düzen ve ahlakın temsilcisi sayılmıştır.
Ziggurat adı verilen çok katlı tapınakları vardır. Kral aynı zamanda dini liderdir.
Sümerlerde Kral Urganika'nın yaptıgı kanunlar dünyada bilinen ilk yazılı kanunlardır.
M.Ö. 2375 yılında çıkarılan bu kanunlarla kralın baskısına son verilerek vatandaşlara
bazı haklar verilmiştir. Haksızlık, hırsızlık, büyücülük ve askerden kaçma engellenmek
istenmiştir.
Mezopotamya'da ekonominin temeli tarıma dayanmaktadır. Sümerlerde toprak, tanrıların
malı sayılmış ve rahiplerin gözetiminde ekilmiştir. Urganika kanunlarıyla özel mülkiyet
ortaya çıkmıştır.Tarımın yanısıra hayvancılık da gelişmiştir. Sümerler tarımı geliştirmek
içi sulama kanalları yapmıştır.
Mezopotamyada ticaret de gelişmiştir.Basra körfezi kıyılarından Hindistana kadar uzanan
kıyı şeridinde ayrıca Mısır ve Anadoluyla ticaret yapmışlardır.
Sümerler çivi yazısını kullanan ilk medeniyettir.Mabetlere getirilen ürünleri tesbit amacıyla
rahipler tarafından kilden tabletler üzerine üçgen uçlu bir çubukla çizilen şekiller zamanla
yazıya dönüşmüştür.Yazının kullanılması edebiyatın da gelişmesini sağlamıştır.
Tufan,Gılgamış ve Yaradılış destanları Sümerlere aittir.
Sümerler bilimsel gelişmelerin temellerini atmışlardır. Özellikle ay ve güneşin hareketlerini
incelemiş ve astronomide ilerlemişlerdir. Burçları bulmuşlar ve ay yılı esaslı bir takvim
kullanmışlardır. Matematik ve Geometrinin temellerini atmışlar, yüzey ve hacim ölçümlerini
yapmışlar, ikinci ve üçüncü derece denklemleri çözebilmişler ve daireyi 360dereceye böl-
müşlerdir.
NOT= Sümerler şehir devletleri halinde; akadlar,babiller ve asurlular mutlak krallıkla yöne-
tilmişlerdir.
